Σπουδαία νέα σχετικά με την υγεία των πρόωρα γεννημένων παιδιών είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας. Μέσα σε 20 χρόνια, οι ομάδες του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Ιατρικής Έρευνας στη Γαλλία διαπίστωσαν μια ξεκάθαρη βελτίωση του ποσοστού επιβίωσης των παιδιών που γεννιούνται πρόωρα και μια μείωση κατά το ήμισυ στις εγκεφαλικές βλάβες μέχρι την ηλικία των 2 ετών.
Μερικές φορές αναρωτιέμαι σε ποιον απευθύνονται τα παραμύθια; Στα παιδιά ή στους μεγάλους; Μήπως διαβάζοντάς τα ο ενήλικας παίρνει το μήνυμα που χρειάζεται να μεταφέρει στο παιδί κι αν η ιστορία αρέσει στον ίδιο, θα τη διηγηθεί με τέτοιο τρόπο που τελικά θα την αγαπήσει και ο μικρός του ακροατής; Αφορμή για τις σκέψεις μου αυτές στάθηκε ένα παιδικό βιβλίο που διαβάσαμε τις προάλλες – συνηθίζουμε ακόμη να διαβάζουμε μαζί βιβλία, παρότι πλέον μπορεί και μόνη της – γιατί ένιωσα ότι πρωτίστως σε μένα είχε κάτι να πει. Μία από εκείνες τις απλές αλήθειες που αρκεί μία στιγμή για να συνειδητοποιήσεις τη σημασία τους στη ζωή σου.
Μετράω τα δάχτυλά της. Πέντε και πέντε και πέντε και πέντε. Τα φιλάω. Κοιτάζω με θαυμασμό τα καινούργια δόντια της, αυτά που ξεπροβάλλουν σιγά σιγά για να μείνουν για πάντα στο χαμόγελό της. Εκστασιάζομαι με κάθε συλλογισμό της, ξεκαρδίζομαι με τα αστεία της, την κοιτάζω σαν χαζή, όταν εκτελεί ασκήσεις γυμναστικής ή όταν τραγουδάει με τη χορωδία ή όταν τρέχει. Κυρίως αυτό. Κι ας τρέχει ακόμη λίγο ατσούμπαλα. Δεν μπορώ να πιστέψω ακόμη και σήμερα, σχεδόν 8 χρόνια μετά τη γέννησή της, ότι έχει δύο πόδια που της επιτρέπουν να τρέχει. Νιώθω σαν τον γονιό που βλέπει το παιδί του να περπατάει για πρώτη φορά και θέλω να τη χειροκροτήσω, ξανά και ξανά. Μοιάζει απίστευτο. Είμαι χαζομαμά ή είναι που ξέρω πως τίποτε δεν είναι δεδομένο. Και αυτό με κάνει να αντιμετωπίζω την κάθε ύπαρξη σαν θαύμα. Ένα θαύμα που ξέφυγε από οτιδήποτε μπορούσε να πάει στραβά. Και την κόρη μου – αλλά και όλα τα πρόωρα παιδιά – σαν θαύμα επί 2.
Όταν γέννησα πρόωρα, πριν από σχεδόν 8 χρόνια, και ζήτησα να δω την ψυχολόγο του μαιευτηρίου, εκείνη απόρησε τι την ήθελα. Δεν ήταν, μήπως, το παιδί καλά; Όταν λίγους μήνες αργότερα αναζητούσα baby sitter για την 6 μηνών κόρη μου και βρήκα κάποια μαία η οποία εντελώς τυχαία είχε εμπειρία στην επιλόχειο κατάθλιψη, μου είπε: «Εσείς πάθατε επιλόχειο με λόγο». Ήταν όμως επιλόχειος κατάθλιψη; Υπάρχει άραγε επιλόχειος με ή χωρίς λόγο;
Σήμερα, οι γονείς ξέρουν πολλά για την επιλόχειο κατάθλιψη και υπάρχουν τρόποι και ειδικοί για να τη διαγνώσουν και να την αντιμετωπίσουν. Πρόσφατα μάλιστα έπεσα πάνω σε ένα δημοσίευμα που περιέγραφε την εμπειρία μιας αμερικανίδας μητέρας με πρόωρο μωρό. Στα μαιευτήρια εκεί τους δίνουν να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια σχετικά με τη μητρική κατάθλιψη, ώστε να εντοπίσουν τις υποψήφιες ή πάσχουσες μαμάδες και να τις βοηθήσουν. Εκείνο όμως για το οποίο δεν ψάχνουν ούτε εκεί, που είναι πιο μπροστά ομολογουμένως, πόσο μάλλον εδώ, είναι το μετατραυματικό στρες ή σύνδρομο. Post traumatic stress disorder διεθνώς. Το παρουσιάζει το 53% των μαμάδων που πέρασαν την πόρτα της ΜΕΝΝ και δεν έχει να κάνει με την κλασική επιλόχειο κατάθλιψη, αν και ορισμένα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν.
Η Αριάδνη Λαμπράκη είναι ψυχολόγος με ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση και εξειδίκευση στην αντιμετώπιση του ψυχικού τραύματος, ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους που ψυχανεμίστηκε την κρισιμότητα της προωρότητας για την ανθρώπινη ψυχή, χωρίς καν να χρειαστεί να διαβεί το κατώφλι μιας ΜΕΝΝ. Η Αριάδνη διεξάγει έρευνα στα πλαίσια μεταπτυχιακού προγράμματος με αντικείμενο τις ψυχολογικές επιτπώσεις της προωρότητας στους γονείς και μόλις ολοκλήρωσε τη διπλωματική της εργασία με τίτλο: «Εμπειρίες γονέων με πρόωρα νεογνά». Με σημείο εκκίνησης αυτή την εργασία και τις εμπειρίες που η ίδια αποκόμισε, μας μίλησε για όλα όσα συνθέτουν την προωρότητα από ψυχολογικής άποψης: για το πένθος που βιώνει μια μητέρα που γέννησε πρόωρα, ακόμη κι αν το παιδί της επέζησε, για το δέσιμο γονέα – πρόωρου παιδιού αλλά και τη μεγάλη πρόκληση της σχέσης τους, για την «ανεπάρεκεια» ακόμη και ορισμένων ειδικών, αλλά και για το θετικό κομμάτι μιας πρόωρης γέννησης. Η συνέντευξή της είναι αποκαλυπτική και η ίδια η πλέον αρμόδια να μιλήσει για θέματα που πολλές φορές ενώ τα νιώθουμε, δεν μπορούμε να τα βάλουμε σε λέξεις. Τέλος, να αναφέρουμε ότι κομμάτια από την εργασία της δημοσιεύονται αυτό το διάστημα στη σελίδα του facebook του 31εβδομάδες, ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Προωρότητας στις 17 Νοεμβρίου. Μείνετε συντονισμένοι!
Γιατί αποφάσισες να ασχοληθείς με το συγκεκριμένο θέμα;
Μία σειρά συγκυριών με οδήγησαν στο συγκεκριμένο θέμα. Η απόφαση πάντως πάρθηκε όταν άκουσα την υπεύθυνη κάποιας μονάδας νεογνών να περιγράφει τις αντιδράσεις μητέρων κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του παιδιού τους. Η εικόνα που μετέφερε ήταν αυτή μητέρων σε κατάσταση σοκ και τότε άρχισα να αναρωτιέμαι πώς και γιατί. Δυστυχώς, ως τότε, όπως και ο περισσότερος κόσμος, δεν συνειδητοποιούσα ότι όταν λέμε “θερμοκοιτίδα” ουσιαστικά μιλάμε για “εντατική”. Και φοβάμαι πως ακόμα και ειδικοί που καλούνται να υποστηρίξουν, με οποιονδήποτε τρόπο, πρόωρα παιδιά και τις οικογένειές τους δεν αντιλαμβάνονται τις προεκτάσεις που μπορεί να έχει μία πρόωρη γέννηση.
Τα ποσοστά της προωρότητας μειώθηκαν τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Κι αυτό επειδή άλλαξε η νομοθεσία για τις εξωσωματικές και μειώθηκαν οι πολύδυμες κυήσεις. Η πληροφορία είναι αληθινή, αν και ανεπιβεβαιώτη ακόμη από τα επίσημα στοιχεία. Την μάθαμε από επαγγελματίες της υγείας στον χώρο της IVF γονιμοποίησης που έχουν πολλούς λιλιπούτειους «ασθενείς» σε διάφορες μονάδες της χώρας.
