Η ψυχολογική υγεία της μητέρας που μεγαλώνει ένα πρόωρο παιδί.
Εσύ φταις;
Τώρα τι απάντηση μπορεί να περιμένεις; Πάντως, η αλήθεια είναι ότι ούτε ο γιατρός δεν ήξερε ακριβώς. Αν εννοείς ότι δεν πρόσεχα, θα σου απαντήσω ότι μάλλον πρόσεχα περισσότερο από όσο έπρεπε. Ήμουν κάτω των 35 και υγιής όταν έμεινα έγκυος, πρόσεχα πολύ τη διατροφή μου, δεν κάπνιζα, δεν έπινα, δεν φορούσα ψηλοτάκουνα, δεν, δεν… Θα ήθελα να μην εργάζομαι όταν ήμουν έγκυος όπως και εσύ που μου έκανες αυτή την ερώτηση, αλλά δεν είχα αυτή την επιλογή.
Όταν γέννησα πρόωρα, πριν από σχεδόν 8 χρόνια, και ζήτησα να δω την ψυχολόγο του μαιευτηρίου, εκείνη απόρησε τι την ήθελα. Δεν ήταν, μήπως, το παιδί καλά; Όταν λίγους μήνες αργότερα αναζητούσα baby sitter για την 6 μηνών κόρη μου και βρήκα κάποια μαία η οποία εντελώς τυχαία είχε εμπειρία στην επιλόχειο κατάθλιψη, μου είπε: «Εσείς πάθατε επιλόχειο με λόγο». Ήταν όμως επιλόχειος κατάθλιψη; Υπάρχει άραγε επιλόχειος με ή χωρίς λόγο;
Σήμερα, οι γονείς ξέρουν πολλά για την επιλόχειο κατάθλιψη και υπάρχουν τρόποι και ειδικοί για να τη διαγνώσουν και να την αντιμετωπίσουν. Πρόσφατα μάλιστα έπεσα πάνω σε ένα δημοσίευμα που περιέγραφε την εμπειρία μιας αμερικανίδας μητέρας με πρόωρο μωρό. Στα μαιευτήρια εκεί τους δίνουν να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια σχετικά με τη μητρική κατάθλιψη, ώστε να εντοπίσουν τις υποψήφιες ή πάσχουσες μαμάδες και να τις βοηθήσουν. Εκείνο όμως για το οποίο δεν ψάχνουν ούτε εκεί, που είναι πιο μπροστά ομολογουμένως, πόσο μάλλον εδώ, είναι το μετατραυματικό στρες ή σύνδρομο. Post traumatic stress disorder διεθνώς. Το παρουσιάζει το 53% των μαμάδων που πέρασαν την πόρτα της ΜΕΝΝ και δεν έχει να κάνει με την κλασική επιλόχειο κατάθλιψη, αν και ορισμένα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν.
Η Αριάδνη Λαμπράκη είναι ψυχολόγος με ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση και εξειδίκευση στην αντιμετώπιση του ψυχικού τραύματος, ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους που ψυχανεμίστηκε την κρισιμότητα της προωρότητας για την ανθρώπινη ψυχή, χωρίς καν να χρειαστεί να διαβεί το κατώφλι μιας ΜΕΝΝ. Η Αριάδνη διεξάγει έρευνα στα πλαίσια μεταπτυχιακού προγράμματος με αντικείμενο τις ψυχολογικές επιτπώσεις της προωρότητας στους γονείς και μόλις ολοκλήρωσε τη διπλωματική της εργασία με τίτλο: «Εμπειρίες γονέων με πρόωρα νεογνά». Με σημείο εκκίνησης αυτή την εργασία και τις εμπειρίες που η ίδια αποκόμισε, μας μίλησε για όλα όσα συνθέτουν την προωρότητα από ψυχολογικής άποψης: για το πένθος που βιώνει μια μητέρα που γέννησε πρόωρα, ακόμη κι αν το παιδί της επέζησε, για το δέσιμο γονέα – πρόωρου παιδιού αλλά και τη μεγάλη πρόκληση της σχέσης τους, για την «ανεπάρεκεια» ακόμη και ορισμένων ειδικών, αλλά και για το θετικό κομμάτι μιας πρόωρης γέννησης. Η συνέντευξή της είναι αποκαλυπτική και η ίδια η πλέον αρμόδια να μιλήσει για θέματα που πολλές φορές ενώ τα νιώθουμε, δεν μπορούμε να τα βάλουμε σε λέξεις. Τέλος, να αναφέρουμε ότι κομμάτια από την εργασία της δημοσιεύονται αυτό το διάστημα στη σελίδα του facebook του 31εβδομάδες, ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Προωρότητας στις 17 Νοεμβρίου. Μείνετε συντονισμένοι!
Γιατί αποφάσισες να ασχοληθείς με το συγκεκριμένο θέμα;
Μία σειρά συγκυριών με οδήγησαν στο συγκεκριμένο θέμα. Η απόφαση πάντως πάρθηκε όταν άκουσα την υπεύθυνη κάποιας μονάδας νεογνών να περιγράφει τις αντιδράσεις μητέρων κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του παιδιού τους. Η εικόνα που μετέφερε ήταν αυτή μητέρων σε κατάσταση σοκ και τότε άρχισα να αναρωτιέμαι πώς και γιατί. Δυστυχώς, ως τότε, όπως και ο περισσότερος κόσμος, δεν συνειδητοποιούσα ότι όταν λέμε “θερμοκοιτίδα” ουσιαστικά μιλάμε για “εντατική”. Και φοβάμαι πως ακόμα και ειδικοί που καλούνται να υποστηρίξουν, με οποιονδήποτε τρόπο, πρόωρα παιδιά και τις οικογένειές τους δεν αντιλαμβάνονται τις προεκτάσεις που μπορεί να έχει μία πρόωρη γέννηση.
Η νέα σχολική χρονιά μόλις άρχισε. Το σχολείο ξεκινάει ύστερα από ένα όμορφο καλοκαιρινό διάλειμμα. Ελπίζω να διασκεδάσατε με τα παιδιά σας και να είναι έτοιμα για την επιστροφή στο σχολείο. Καθώς συζητάτε διάφορα θέματα όπως συμπεριφορά, μαθήματα, επιδόσεις στο σχολείο, μελέτη, σας παρακαλώ προσθέστε και την ενημέρωση για την αναπηρία και το να είναι ανοιχτά στη δημιουργία σχέσεων με παιδιά που έχουν κάποια αναπηρία. Σας το ζητάω ως ειδική παιδαγωγός και ως άτομο που έχει εγκεφαλική παράλυση.
Η Μαρία Στραγαλινού είναι βοηθός περιγεννητικού πένθους, βοηθάει δηλαδή τις νέες μητέρες που έχασαν το μωρό τους να διαχειριστούν την απώλεια αυτή. Είναι όμως και βοηθός μητρότητας με ειδίκευση στο περιγεννητικό πένθος. Δηλαδή βοηθάει και τις μητέρες που έχουν πάρει το μωρό τους στο σπίτι – σκέτο -, αλλά κι εκείνες που έχουν βιώσει μια απώλεια. Αν την ήξερα πριν από 7 χρόνια, θα την είχα καλέσει, γιατί από τη μία χρειαζόμουν βοήθεια με το μωρό τις πρώτες μέρες στο σπίτι, από την άλλη τα συναισθήματα απώλειας (μιας ευτυχισμένης γέννας, της πρώτης αγκαλιάς, της χαράς, ενός υγιούς και ροδαλού μωρού) που βίωσα εξαιτίας του πρόωρου τοκετού μου ήταν τεράστια και μόνο τώρα έχω καταφέρει να τα βάλω σε μια σειρά (αλήθεια). Όμως και να την γνώριζα τότε, η Μαρία δεν θα ήταν αυτό που είναι σήμερα και έτσι δεν θα μπορούσε να με βοηθήσει. Γιατί ο λόγος που την έκανε να προσφέρει αγάπη ήταν οι δικές της πληγές, η απώλεια του δικού της μωρού, του δεύτερου παιδιού της λίγο προτού μπει στον 8ο μήνα της εγκυμοσύνης της. Τη Μαρία τη θαυμάζω και σχεδόν την αγαπάω, αν και την ξέρω ελάχιστα, επειδή κάνει δύο πράγματα: τον πόνο προσφορά και την αλήθεια των συναισθημάτων της φανερή. Μας προτρέπει να μιλάμε για τα ανείπωτα και να εκφράζουμε όσα νιώθουμε. Είναι κατά του «κατάφερα να μην κλάψω καθόλου» όσο κι εγώ. Περισσότερα για εκείνη θα βρείτε στο μπλογκ της Μαμά προς Μαμά
Παρκάτω, διαβάστε την όμορφη κουβέντα μας.
Τι χρειάζεται να ακούσει και τι δεν χρειάζεται να ακούσει μια μητέρα που βίωσε την απώλεια;
Μια μητέρα που έχει βιώσει απώλεια δεν χρειάζεται να ακούσει φράσεις του τύπου «Θα κάνεις άλλο, μην στενοχωριέσαι», «Σταμάτα πια να κλαίς και άστο πίσω σου», «Ξεκίνα τώρα για το επόμενο» κλπ. Τέτοιες φράσεις διακόπτουν βίαια την διαδικασία του πένθους που κάθε μητέρα περνά σε τέτοιες περιπτώσεις. Διακόπτουν μια διαδικασία που οδηγεί προς τη θεραπεία, προς την επούλωση του τραύματος. Από την άλλη, φράσεις όπως «Είμαι εδώ για σένα», «Σε ακούω, πες μου ό,τι θες», «Καταλαβαίνω τον πόνο σου, πάρε τον χρόνο σου» κλπ. δείχνουν ενσυναίσθηση, κατανόηση και επιτρέπουν στην πενθούσα μητέρα (ή και πατέρα) να βιώσουν τα συναισθήματά τους ελεύθερα, να εκφραστούν και να νιώσουν ότι στηρίζονται από το περιβάλλον τους.
Υπάρχει μία στιγμή στη ζωή χωρίς επιστροφή. Σαν να έπεσες με αεροπλάνο στις Άλπεις και επέζησες ένα πράγμα. Δεν θα συμβεί σε όλους, μα σε αρκετούς. Μια στιγμή μετά την οποία δεν μπορείς να είσαι ο ίδιος πια. Κάποιοι θα μιλήσουν για μετατραυματικό στρες, κάποιοι θα πουν ότι ξαναγεννήθηκαν, ακόμη και από μέσα από τις στάχτες. Κάποιοι δεν θα σε αναγνωρίζουν. Ούτε και εσύ εδώ που τα λέμε (αλήθεια πότε ήταν η τελευταία φορά που γέλασες πραγματικά με την καρδιά σου;). Και κάποιοι θα καταλάβουν, υπάρχουν και αυτοί ευτυχώς… Πόσο εύκολο είναι να πεις ότι ξεχνάς, όταν αρκεί μία και μόνο ανάμνηση για να τα θυμηθείς όλα ξανά; Θα σκεφθείς ό,τι συνέβη ξανά και ξανά σαν μια ταινία που παίζει σε επανάληψη εδώ και καιρό. Θα σκεφθείς τι θα μπορούσες να είχες κάνει διαφορετικά, με κάθε λεπτομέρεια, αλλά το τέλος θα είναι ίδιο κάθε φορά. Και δεν είναι κακό. Μοιάζει κάποιες φορές να είναι, αλλά δεν είναι. Γιατί τελικά θα πεις ότι αυτό είναι η ζωή, δεν είναι δίκαιη, δεν είναι άδικη, είναι η ζωή. Είναι αυτή η ίδια η ζωή που θα σε τραβήξει από το μανίκι και θα σε φέρει πίσω στο σήμερα, στο εδώ και τώρα. Και η ζωή δεν περιμένει, ακόμη κι αν μείνεις σε ένα σημείο από φόβο για καιρό. Τι περιμένεις λοιπόν;
Έχω ένα φίλο. Ένα φίλο που γνώρισα πριν από χρόνια χωρίς να το θέλω. Από μόνος του ήρθε μια μέρα, μου έπιασε το χέρι και άρχισε να περπατάει δίπλα μου. Είχε ένα όνομα περίεργο, ξενικό, IUGR* SGA μου τον συστήσανε, και η αλήθεια είναι πώς στην αρχή δεν του έδωσα και πολλή σημασία. Νόμιζα πως ήρθε για να κάνει εντύπωση και πως θα έφευγε το ίδιο γρήγορα. Όμως αυτός δεν έφυγε. Ήρθε και θρονιάστηκε στο σπίτι μας, στη ζωή μας όλη. Ήταν κάτι σαν ενοχλητική μύγα στην καρδιά του καλοκαιριού που έρχεται και κάθεται πάνω σου και όσο κι αν τη διώχνεις εκείνη ξαναγυρίζει πιο ενοχλητική.
